خوشهای از سبک زندگی نبوی
بسم الله الرحمن الرحیم
مقدمه:
سبک زندگی اسلامی یکی زیبا ترین مباحثی است که در سالهای اخیر مورد توجه اندیشمندان شیعی واسلامی قرار گرفته است. دین مبین اسلام بخصوص مذهب حقه ی تشیع با برخوردار بودن از الگوهای برتر درست زیستن، برترین پیشگام و پشرو در معرفی بهترین سبک زندگی به حساب میآید.
در این نوشتارسعی داریم گوشه ای از شاخصه‌ها و مولفه‌های اخلاقی سبک زندگی نبوی را مورد دقت قراردهیم.
عبودیت و بندگی
اولین و مهمترین شاخصه‌ای که در زندگی پیامبر اکرم صلیاللهعلیه وآلهوسلم باید مورد دقت و توجه قرار گیرد؛ عبودیت و بندگی ایشان است. چرا که یگانه پرستی و سر تعظیم فرو آوردن در برابر خداوند متعال یکی از برترین شاخصه های درست زیستن به حساب می آید.از این رو در آيات وحيانى قرآن، بارها به اين شاخصه ارزشمند اشاره شده است.
قرآن كريم مى فرمايد: «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ[الذاريات آیه : 56]و جنّ و انس را نيافريدم جز براى آنكه مرا بپرستند»«إِنَّا سَنُلْقِى عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلاً * إِنَّ نَاشِئَةَ الَّيْلِ هِىَ أَشَدُّ وَطًا وَ أَقْوَمُ قِيلاً * إِنَّ لَكَ فِى النَّهَارِ سَبْحًا طَوِيلاً * وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَ تَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلاً»؛[1]
«در حقيقت ما به تو گفتارى گرانبها القا مى كنيم. مسلماً نماز و عبادت شبانه پابرجاتر و با استقامت تر است و تو در روز، تلاش مستمر و طولانى خواهى داشت و نام پروردگارت را ياد كن و تنها به او دل ببند.»
امّ سلمه در گزارشى از چگونگى عبادات و راز و نيازهاى شبانه پيامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم مىگويد: «وقتى در نيمه هاى شب، متوجه عدم حضور پيامبرصلى الله عليه وآله شدم به جستجو پرداختم و با كمال شگفتى ديدم حضرت در نيمه هاى تاريك شب در گوشه اى ايستاده، دستها را به سوى آسمان دراز كرده و اشك از چشمانش سرازير است و با خداوند راز و نياز مى كند و با لحنى آكنده از عشق و سوز و معرفت مى گويد: «اَللَّهُمَّ لا تَنْزَعْ مِنِّى صالِحَ ما اَعْطَيْتَنِى اَبَداً، اَللَّهُمَّ لا تَشْمُتْ بِى عَدُوّاً وَلا حاسِداً اَبَداً، اللَّهُمَّ وَلا تَرُدَّنِى فِى سُوءٍ اسْتَنْقَذْتَنِى مِنْهُ اَبَداً، اللَّهُمَّ وَلا تَكِلْنِى اِلى نَفْسِى طَرْفَةَ عَيْنٍ اَبَداً؛
پروردگارا! هرگز از من نيك ترين عطاهايت را باز پس نگير! خدايا! مرا در معرض شماتت دشمن و افراد حسود قرار نده! بار الها! مرا دوباره به حوادث بد و ناگوار كه نجات داده اى برنگردان! بار پروردگارا! مرا [يك لحظه ] به اندازه چشم به هم زدن به نفس خودم واگذار مكن!»[2]
به اين جهت على عليه السلام در مناجاتهاى خود مى فرمود: «اِلهِى كَفَى بِى عِزّاً أَنْ اَكُونَ لَكَ عَبْداً؛[3] خدايا اين عزت و افتخار براى من كافى است كه فقط بنده تو باشم.»
پیامبر رحمت و مهربانی
از جمله خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فرد پیامبراکرم (صلی الله علیه وال وسلم) لطف و رحمت و مهربانی ایشان به دیگران است.رحمت و مهربانی که موجب شد، اعراب سنگ دل جاهلی را مجذوب رفتار و اخلاق ومنش خود نماید. ویژگی که حضرت را به رحمة للعالمین معروف ساخت تا به جهانیان ثابت نماید که شریعت پاک الهی با خشونت و قتل و سنگدلی تناسبی ندارد.خدای متعال در مورد پيامبرش فرمود: «وَما أرْسَلْناكَ إلاّ رَحْمَةً لِلْعالَمينَ[4]؛ «و تو را جز رحمتی برای جهانيان نفرستاديم.»
علامه حلّی رحمه الله در رساله سعديه از آن حضرت نقل كرده است «وَالّذی نَفْسی بِيَدِهِ لا يَضَعُ اللّهُ الرَّحْمَةَ إلاّ عَلی رَحيمٍ. قالوا: يا رَسولَ اللّهِ كُلُّنا رَحيمٌ. قالَ: لَيْسَ الَّذی يَرْحَمُ نَفْسَهُ وَاَهْلَهُ خاصَّةً وَلكِنْ الَّذی يَرْحَمُ المُسلِمينَ وَقال صلیاللهعلیهوآلهوسلم: قال اللّه تعالي: إن كُنْتُم تُريدونَ رَحْمَتی فارْحَموا؛ سوگند به آنكه جانم در دست اوست، رحمت خدا جز افراد مهربان را در بر نمیگيرد. اصحاب گفتند: ای رسول خدا! ما همه مهربانيم. فرمود: مقصود كسانی نيستند كه فقط نسبت به خود و خانواده شان مهربانند؛ بلكه مقصود كسانی هستند كه به همه مسلمانان مهربانند. خدای متعال فرمود: اگر خواهان مهربانی (و بخشايش) من هستيد، پس (نسبت به هم) مهربان باشيد.» [5]
تواضع و فروتنی
یکی دیگر از خصوصیات ارزشمند پیامبر اکرم (صلی الله علیه وال و سلم) تواضع و فروتنی ایشان است. با توجه به این که حضرت در موقعیت فوق العاده اجتماعی و سیاسی درجهان به حساب می آمدند؛ ولی هیچگاه دیده نشد، که حضرت با زیردستان خود با تکبر و فخر فروشی صحبت نماید وجود این ویژگی خود حاکی از روح بزرگ و الهی رسول اکرم (ص) دارد.
امام باقرعليه السلام فرمودند: فرشته اي نزد رسول خداصلي الله عليه وآله آمد و عرض كرد: خدايت مخيّر فرموده كه اگر خواهي، بنده اي متواضع و رسول باشي و اگر خواهي، پادشاهي رسول باشي. جبرئيل عليه السلام اين صحنه را مي ديد. رسول خداصلي الله عليه وآله از راه مشورت، به جبرئيل عليه السلام نگريست. او با دست اشاره كرد كه افتادگي را اختيار كن و لذا رسول اكرم صلي الله عليه وآله در جواب آن فرشته فرمود: بندگي و تواضع را با رسالت اختيار كردم. فرشته مزبور در حالي كه كليد خزانه هاي زمين را در دست داشت، گفت: اينك چيزي هم از آنچه در نزد خدايت داري، كاسته نشد[6]
نکته ها و پیام ها
در این نوشتار تنها تعداد بسیار اندکی از دریای کمالات و ویژگی‌های الهی پیامبر اکرم (صلی الله علیه وال و سلم) بیان شد.
پیامبر اکرم (ص) بهترین الگوی برتر درست زیستن استاز این رو با اقتدا و پیروی از ایشان می توان سعادت دنیا و آخرت را برای خود تضمین نمود.
تواضع و فروتنی پیامبر اکرم (ص) نشانه اوج عظمت و بزرگی ایشان دارد چرا که در اوج قدرت داری برترین صفات انسانی واخلاقی بودند.
عبودیت و بندگی پیامبر اکرم (ص) بهترین شاخصه ی سبک زندگی اسلامی به حساب می آید.چرا که مرز میان زندگی اسلامی و غیر اسلامی با این شاخصه ی ارزشمند مشخص می شود.
---------------------------------------
پی نوشت:
[1]مزّمّل/5 - 8
[2]بحار الانوار، ج 74، ص 402
[3] تفسير قمى، على بن ابراهيم بن هاشم قمى، قم، دار الكتاب، 1367 ش، ج 2، ص 74
[4] واقعه / 35 - 36
[5] تفسير منهج الصادقين، ملا فتح اللّه كاشانى، تهران، كتابفروشى محمّدحسن علمى، 1336 ش، ج 6، ص 399
[6]الكافي، كليني، ج 2، ص 122
خوشهای از سبک زندگی نبوی